Czarna komedia – śmiesznie i strasznie

Kołysanka reprezentuje jeden z nielicznych przykładów czarnej komedii i komedii grozy w polskiej kinematografii ostatnich lat. Mimo że na gruncie polskim gatunek ten nie cieszy się szczególną popularnością, to na świecie wiele tego typu produkcji stało się niezwykle znanych i popularnych. Na czym polega więc powab czarnego humoru?

Czarny humor to przedstawianie rzeczy o zabarwieniu tragicznym w sposób komiczny. Czy można śmiać się ze śmierci, choroby, cierpienia, zbrodni, wojny? Zazwyczaj jest to niestosowne, wszystko jednak zależy od kontekstu. Czarny humor takie właśnie obszary czyni swoimi ulubionymi tematami i bez końca je wykorzystuje. A o tym, że robi to z powodzeniem, świadczy popularność twórczości takich reżyserów, jak Tim Burton czy Quentin Tarantino, a także skecze kultowego brytyjskiego kabaretu Monty Pythona.

Śmiać się można również z tego, czego najbardziej się boimy – z potworów, wilkołaków, zombie i w końcu wampirów. To pole do popisu dla komedii grozy, w której aż roi się od groteski, ironii i czarnego humoru właśnie, a wszystko to jest okraszone konwencją pastiszu. Na gruncie polskim jedynym bodaj, oprócz Kołysanki, filmem tego typu stworzonym przez rodzimego reżysera, są kultowi już Nieustraszeni pogromcy wampirów Romana Polańskiego z 1967 roku. Innym przykładem klasyki gatunku jest Rodzina Addamsów, którą wymyślił amerykański twórca komiksowy Charles Samuel Addams. Perypetie upiornej rodziny stały się kanwą dla licznych komiksów, filmów i seriali, szczególnie popularnych w latach 90.

W Kołysance czarny humor sprowadza się do komizmu głównych bohaterów i tego, czym się parają. Groteska, absurd i komizm są tu obecne na każdym kroku: wtedy kiedy Bożena Makarewiczowa wzywa dzieci „na kolację” stanowiącą wysysanie krwi ze stóp unieruchomionych w stodole ofiar. Kiedy życie wampirów jest przedstawione jako niezbyt odbiegające od tej, jaka toczy się w każdej rodzinie wiejskiej czy rolniczej tej części kraju. Kiedy główni bohaterowie – postaci z zaświatów – muszą mierzyć się z jak najbardziej przyziemnymi i ludzkimi problemami…

Machulski trafił swym filmem w punkt, jeśli chodzi o pomysł pomieszania dwóch gatunków filmowych – komedii i horroru, przy czym śmiechu jest tutaj o wiele więcej, niż dreszczyku strachu…